Zabytki Goleniów XODAWE9

BRAMA WOLIŃSKA

zbudowana w XIV w. w stylu gotyckim. Była jedną z czterech bram wjazdowych do miasta (inne bramy to: Stargardzka, Szczecińska i Młyńska). Strzelista budowla obronna należy do najpiękniejszych na Pomorzu. Wznosi się na wysokość 26 metrów (6 kondygnacji). Zaczęto ją budować w drugiej połowie XIII wieku. Początkowo była to strażnica obronna z kamieni narzutowych. W XIV i XV wieku nadbudowano wieżę. Od strony zewnętrznej utworzono urządzenie do opuszczania brony (w części zachowane) oraz wprowadzonobogatą dekorację blendową, profilującą ścianę wieży

Zabytki Goleniów XODAWE9 ocena atrakcji 8/10

Kościół Św. Katarzyny

Zbudowano go w XV wieku na fundamentach kościoła romańskiego. Bogato profilowany portal wzniesiony jest z cegły częściowo glazurowanej. Sklepienie kościoła wspiera się na czterech ośmiobocznych filarach. Wszystkie trzy nawy są równej wysokości (kościół halowy). Od strony wschodniej przylega niższe od innych naw prezbiterium, nazywane w średniowieczu chórem, gdyż tutaj, obok ołtarza gromadził się zespół śpiewaków. W XV wieku członkowie cechów, mieszczanie i okoliczne rycerstwo ufundowali kilkanaście ołtarzy, stojących w nawach bocznych i przy filarach. Wspaniałość kościoła odzwierciedlała intensywny rozwój miasta, które pod rządami Gryfitów – słowiańskich książąt pomorskich – szybko się bogaciło.

Najpiękniejszy ołtarz poświęcony był św. Mikołajowi, patronowi żeglarzy i rybaków. Ołtarz ten został ufundowany przez Goleniowski Związek Żeglarzy, odbywających z portu na Inie dalekie podróże morskie. Codziennie odprawiały się tu nabożeństwa za pomyślność rejsów, a 6 grudnia rozdawano hojnie doroczną jałmużnę.

W 1534 roku w związku z wprowadzeniem reformacji kościół przejęli protestanci. W czasie kilkakrotnych remontów wprowadzono wiele nowych pseudogotyckich elementów wystroju architektonicznego. Po zniszczeniach w 1945 roku odbudowano farę w latach 1957-59, starając się przywrócić jej średniowieczny wygląd.

Zabytki Goleniów XODAWE9 ocena atrakcji 8/10

Poczta

Poczta została zaprojektowana i wybudowana w stylu neogotyckim przez administrację pruską w latach 1896 – 1898. Budynek był założony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, przykryty dachem wielospadowym, kryty blachą z ozdobnymi wstawkami lukarnowymi od strony południowej. Fasada południowa jest sześcioosiowa, zamknięta, po bokach z delikatnie zaznaczonymi ryzalitami zwieńczonymi schodkowymi szczytami z ostrołukową blendą, wypełnioną okrągłym i prostokątnym okienkiem zamkniętym łukiem odcinkowym. Całość fasady podzielona jest na dwie części profilowanym gzymsem międzykondygnacyjnym i prostokątnymi oknami zamkniętymi łukiem odcinkowym.

Wejście główne, poprzedzone schodkami w ryzalicie narożnika południowo-zachodniego, jest prostokątne, zamknięte łukiem odcinkowym z ozdobnie zarysowanymi po bokach przyporami schodkowymi. Wejście zwieńczone jest szczytem trójkątnym z wyprowadzoną z niego wieżyczką wieloboczną, krytą blachą, zakończoną niewielką kulą i metalowym odgromnikiem.

Zabytki Goleniów XODAWE9 ocena atrakcji 6/10

Zakład karny

Kompleks budynków, w których mieści się Zakład Karny to niewątpliwie najciekawszym obiektem architektury neogotyckiej w Goleniowie. Jego budowę rozpoczęto w 1856 r. zaczynając od niwelacji bardzo pofałdowanego terenu. Pracownikami zatrudnionymi przy wznoszeniu budynków i murów okalających zakład byli więźniowie przywiezieni z Nowogardu. Wynikało to z tego, iż początkowo goleniowskie więzienie było filią zakładu karnego w Nowogardzie. Dogodniejsze warunki środowiskowe w Goleniowie spowodowały, iż zakład był ciągle rozbudowywany i po ok. 20 latach stał się samodzielnym Zakładem Karnym. Wybudowany został na planie krzyża, jego założenie jest pięknie widoczne na fotografiach z lotu ptaka. Niestety ze względu na pełnioną funkcję obiekt możemy podziwiać tylko z zewnątrz. Ciekawostką może być informacja, iż na wzgórzu, które pierwotnie znajdowało się na terenie kompleksu więziennego, zwanym Wzgórzem Ottona, biskup Otton z Bambergu w 1128 r. ochrzcił słowiańskich mieszkańców Goleniowa.

Obok Zakładu Karnego znajduje się wybudowana w na początku XX w. willa dyrektora więzienia. Do użytku została oddana w listopadzie 1920 roku.  Obecnie jest w to budynek prywatny.

Zabytki Goleniów XODAWE9 ocena atrakcji 10/10

Gimanazjum nr 1 Goleniów

Gimnazjum nr 1 to okazały gmach szkolny zbudowany w stylu neogotyckim. W tym stylu na przełomie XIX i XX w. budowane były prawie wszystkie urzędy państwowe, m.in. poczty i sądy, co możemy zauważyć również w naszym mieście. Szkoła stanęła obok starych koszar wojskowych, gdy stacjonujący tu Pułk Artylerii Polowej przeniesiono w 1893 r. do Szczecina. W ciągu kilku lat zbudowano cały kompleks szkolny z boiskiem, salą gimnastyczną, toaletami i budynkiem szkolnym, oddając go do użytku w 1900 roku.

Sam budynek założony jest na rzucie prostokąta, wymurowany z czerwonej cegły, postawiony frontem do ulicy na wysokim profilowanym cokole, podpiwniczony, trójkondygnacyjny, przykryty dachem wielospadowym krytym dachówką. Cała kompozycja głównej fasady została starannie opracowana. W środkowej części budynku usytuowane są dwa wejścia główne. Ich część centralna jest nieco wysunięta przed lico ściany i podwyższona przez usytuowanie w trzeciej kondygnacji budynku reprezentacyjnej auli. Aula jest zaznaczona w fasadzie głównej trzema wysokimi oknami i dwiema tarczami herbowymi miasta Goleniowa po bokach w górnej części okna środkowego.

Po przeciwnej stronie ulicy znajduje się piękny skwer ze starodrzewem. Powstał on na splantowanych wałach i fosie. W 2013 roku w ramach projektu „Otwarte bramy” został zagospodarowany na nowo.

Zabytki Goleniów XODAWE9 ocena atrakcji 8/10

Artykuł na temat szkół w Goleniowie